چگونه پدر و مادر بهتری باشیم؟

تبدیل شدن به بهترین والدین دنیا شاید در ابتدا دشوار و غیرممکن به نظر برسد. مسائلی که در رابطه با کودکان وجود دارد همیشه سخت است و والدین برای برخورد با آن‌ها باید زمان و انرژی زیادی صرف کنند. گاهی هم روش صحیح برخورد والدین با کودکان نیازمند آموزش‌های لازم است که باید توسط مشاوران متخصص یاد گرفته شود.

البته با وجود چالش‌های زیادی که پرورش و تربیت کودک به همراه دارد، تعیین قوانین مشخص و رعایت کردن برخی نکات ساده، کمک زیادی به والدین می‌کند تا شرایط را بهتر مدیریت کنند.

در این مقاله ما قصد داریم شما را با نکته هایی که اغلب والدین به آن‌ها توجه نمی‌کنند، آشنا کنیم. با توجه به این نکات ساده و مهم، گام بزرگی برای تبدیل شدن به یک والدین خوب و مسؤولیت‌پذیر برمی‌دارید.

1. به حرف‌های فرزندتان گوش دهید

بدون شک هر فردی از سنین ابتدایی تا سنین بزرگسالی، نیاز دارد تا توسط اطرافیان خود شنیده شود و مورد توجه آن‌ها قرار بگیرد. اولین قدم برای تبدیل شدن به بهترین والدین دنیا، توجه به فرزندان از طریق شنیدن حرف‌هایشان است. اگرچه گاهی کودکان دوست دارند بیش از حد صحبت کنند یا حرف‌هایشان برای پدر و مادر کمی خسته‌کننده است، اما والدین با این کار حس ارزشمند بودن را به آن‌ها منتقل می‌کنند.

بسیاری از پدر و مادرها هم‌زمان با انجام کارهای دیگر مثل چک کردن اینستاگرام، فرستادن پیام کاری، خواندن یک کتاب، دیدن برنامه‌ی تلویزیونی و… وانمود می‌کنند که به حرف‌های فرزندشان گوش می‌دهند و با جملاتی مثل «هممم… آره درسته عزیزم.» توجه خود را نشان می‌دهند.

2. زمان زیادی را با فرزندتان سپری کنید

زندگی همواره پر از مشغله‌های مختلف است، طوری که گاهی اوقات زمان کافی برای انجام برخی کارها نداریم! حتی بهترین والدین دنیا هم نمی‌توانند همیشه بین کار و فرزندانشان تعادل برقرار کنند.

شاید پدر و مادرهایی را دیده باشید که برای مشغول کردن فرزندشان، او را تشویق به تماشای تلویزیون یا بازی با موبایل می‌کنند تا خودشان بتوانند به کارهای روزمره‌ی خود برسند. اگرچه در برخی موقعیت‌ها این شیوه‌ی خوبی برای سرگرم کردن کودکان است، اما استفاده از این روش در طولانی مدت، باعث ایجاد یک شکاف عمیق میان والدین و فرزند خواهد شد.

3. عشق بدون قید و شرط به فرزندتان بدهید

بهترین والدین دنیا چه کسانی هستند؟ آیا عشق ورزیدن بدون هیچ قید و شرطی، ما را به بهترین پدر و مادر دنیا تبدیل نمی‌کند؟

برخی والدین تنها با سخت‌گیری و تعیین شروط دشوار، عشق و علاقه‌ی خود را به فرزندانشان ابراز می‌کنند. مثلا از آن‌ها می‌خواهند تا شاگرد اول مدرسه باشند، در المپیاد ریاضی مقام بیاورند، در مسابقه‌ی ورزشی مدال طلا بگیرند و… در این صورت عاشقانه آن‌ها را در آغوش می‌گیرند و به فرزندشان می‌گویند که چقدر آن‌ها را دوست دارند.

برای ایجاد پیوندی امن و سالم، لازم است که فرزندانمان را از عشق و محبت بی قید و شرط لبریز کنیم و آن‌ها را در هر شرایطی حمایت کنیم.

4. به آنچه می‌گویید عمل کنید

دوست دارید به بهترین والدین دنیا تبدیل شوید؟ پس نکته‌ی طلایی چهارم را با دقت بخوانید؛ برای جلب اعتماد و حرف‌شنوی کودکان، به حرف‌هایی که می‌زنید عمل کنید.

بسیاری از والدین برای ترغیب فرزندانشان به انجام دادن یا ندادن برخی کارها، شروط مختلفی را برایشان تعیین می‌کنند ولی با این حال باز هم موفق نمی‌شوند تا کودکان را قانع کنند. اما چرا؟ هیچ‌وقت چیزی نگویید که از انجام دادن آن مطمئن نیستید. آنچه باعث عدم موفقیت والدین در این روش می‌شود، قاطع نبودن روی حرف‌هایی است که می‌زنند. اگر به فرزندتان می‌گویید که در صورت گوش ندادن به حرف شما، از یک کار به خصوص منع می‌شود، حتما به حرف خود عمل کنید.

برای متقاعد کردن کودکان به انجام آنچه می‌گویید باید نکات زیر را رعایت کنید

• خواسته‌ی خود را با احترام بیان کنید.
• عصبانی نباشید و فریاد نزنید.
• رو در رو با کودک صحبت‌ کنید و به چشم‌هایش نگاه کنید.
• از تعیین شروط و تنبیه‌های غیرممکن خودداری کنید.
• سر حرف‌هایتان باشید و به هرآنچه می‌گویید عمل کنید.

برای مثال، اگر زمان انجام تکالیف فرزندتان فرا رسیده است ولی او همچنان مشغول بازی با کامپیوتر است، در قدم اول آرامش خود را حفظ کنید، به او نزدیک شوید و در چشم‌هایش خیره شوید تا بیشتر به شما توجه کند و حرف‌هایتان تأثیرگذارتر باشد. سپس به او یادآوری کنید که اگر تکالیفش را انجام ندهد، یک روز از بازی با کامپیوتر و موبایل محروم خواهد بود.

5. الگوی خوبی برای فرزندتان باشید

کودکان خیلی دقیق رفتارهای والدین خود را می‌بینند، به حرف‌هایشان گوش می‌دهند و کارهای آن‌ها را زیر ذره‌بین قرار می‌دهند. معمولا برخی از پدر و مادرها فکر می‌کنند وقتی که کودک مشغول بازی یا تماشای تلویزیون است، متوجه رفتارشان نیست، در حالی که کودکان در هر حال والدین را زیر نظر دارند.

بنابراین اگر قصد دارید چیزی را به فرزندتان بیاموزید، آن را با مثال به او یاد دهید. یاد دادن با مثال یعنی چه؟ همان‌طور که اشاره کردیم، کودکان از بدو تولد، پدر و مادر را به‌عنوان الگوهای اصلی زندگی خود می‌بینند و راه و روش انجام کارها را از آن‌ها یاد می‌گیرند. پس برای آموختن یک ویژگی مثبت یا ترک یک کار اشتباه، والدین باید در عمل و رفتار خود، آن را به کودکان نشان دهند.

6. به نکات مثبت فرزندتان توجه کنید

معمولا وقتی والدین می‌دانند که فرزندشان توانایی تشخیص کارهای خوب از بد را دارد، با خیال راحت او را به حال خود می‌گذارند چون از رفتار درست او مطمئن هستند. اما اگر بدانند فرزندشان خوب رفتار نمی‌کند، لجباز و عصبانی است، وظایف خود را به‌درستی انجام نمی‌دهد و… تمام توجه و حواسشان را به او و کارهایش معطوف می‌کنند.

در واقع این نوع والدین، در عمل به کودک نشان می‌دهند که رفتار اشتباه او بیشتر از رفتارهای خوبش جلب توجه می‌کند؛ پس کودک تصور می‌کند که برای جلب توجه والدین باید رفتارهای نادرست را در پیش بگیرد.

7. در صورت لزوم عذرخواهی کنید

به نظر شما عذرخواهی نشانه‌ی ضعف است؟ آیا فکر می‌کنید عذرخواهی از فرزندتان دشوار است و با این کار اقتدار خود را از دست می‌دهید؟ اما در واقعیت این‌طور نیست. کودکان در این زمان خود را بیش از پیش به شما نزدیک می‌بینند و از شما یاد می‌گیرند که چطور رفتار کنند.

بهترین والدین دنیا به خوبی می‌دانند که همیشه امکان اشتباه کردن برایشان وجود دارد. یک والدین نمونه، پس از پی بردن به اشتباه خود در رابطه با فرزندانشان، از آن‌ها عذرخواهی می‌کنند و با این کار، درس بزرگ مسؤولیت‌پذیری را به آن‌ها می‌دهند.

اگر کودک شما دروغ گفته، همکلاسی خود را اذیت کرده یا وسیله‌ی گرانبهایی را شکسته است، از او می‌خواهید تا فورا عذرخواهی کند. اینجا است که کودک به یاد می‌آورد حتی پدر و مادر هم در مواقع لزوم عذرخواهی می‌کنند. پس از والدین الگوبرداری می‌کند و بدون لجبازی و سرسختی، به خاطر اشتباه پیش‌آمده عذرخواهی می‌کند.

8. به فرزندتان اجازه دهید تا خودش باشد

حتما پدر و مادرهایی را دیده‌اید که می‌خواهند فرزندشان آن‌طور باشد که خودشان دوست دارند؛ پدر و مادرهایی که می‌خواهند توانایی و استعداد کودکان را مطابق با سلیقه‌ی خود تغییر دهند. این والدین بدون توجه به علاقه‌ی واقعی کودک، تنها به دنبال برآورده کردن خواسته‌های شخصی خود هستند.

اگرچه والدین به‌عنوان حامی اصلی کودک باید او را در مراحل مختلف زندگی همراهی کنند و در انتخاب‌های مهم فرزندشان راهنمای او باشند، اما نباید به جای کودک تصمیم بگیرند و مسیر زندگی‌اش را آنطور که خودشان دوست دارند تغییر دهند.

9. متناسب با سن فرزندتان رفتار کنید

کودکان در هر سن ویژگی‌های رفتاری خاصی دارند. با رشد و تکامل کودک، پدر و مادر هم باید شیوه‌ی تربیتی خود را تغییر دهند. برای درک بهتر این موضوع به مثال زیر توجه کنید؛

احتمالا وقتی کودک ۴ ساله‌ی شما کار اشتباهی انجام می‌دهد، آرامش خود را حفظ می‌کنید و با مشغول کردن اون به یک کار دیگر، حواسش را پرت می‌کنید چون باور دارید که او کوچک است و این رفتار برای سن او معمول است. اما می‌توانید با کودک ۸ ساله‌ی خود هم همان‌طوری رفتار کنید که با خواهر یا برادر کوچکش رفتار کردید؟ یک کودک ۸ ساله می‌تواند رفتار درست و غلط را تشخیص دهد. او پس از هر اشتباه منتظر است تا نحوه‌ی برخورد شما را ببیند.

با نوجوان ۱۶ ساله‌ی خود چطور رفتار می‌کنید؟ قطعا در این سن حساس که نوجوان نیاز به توجه و مراقبت زیادی دارد، نمی‌توانید با او همانطور صحبت کنید که با کودک ۸ ساله‌ی خود حرف می‌زنید.

10. سؤالات باز بپرسید

همه‌ی والدین دوست دارند تا با فرزندان خود تعامل داشته باشند، با آن‌ها صحبت کنند و شناخت بیشتری نسبت به آن‌ها پیدا کنند. اما گاهی به نظر می‌رسد که فرزندان تمایل زیادی برای صحبت با والدین خود ندارند. برخی والدین هم از پاسخ‌های کوتاه فرزندانشان گلایه می‌کنند و فکر می‌کنند این نشانه‌ای برای بی‌میلی به ادامه‌ی صحبت است. اما مشکل کجا است؟

حتما برایتان پیش آمده است که از فرزندتان بپرسید: «امروز مدرسه چطور بود؟» به احتمال زیاد می‌توانید پاسخ او را حدس بزنید، یک جواب تکراری و مثل همیشه: «خوب بود!» با پرسیدن این سؤال بسته، شما یک جواب مشخص و کوتاه دریافت می‌کنید. اما چطور است «سؤالات باز» را امتحان کنید؟

مثلا می‌توانید بپرسید: «بهترین قسمت امروز کدام بود؟» با این پرسش، طرف مقابل را وادار به فکر کردن می‌کنید، او تلاش می‌کند تا درباره‌ی روزش با شما صحبت کند و از آنچه دوست داشته است، برایتان بگوید. مهم نیست که دقیقا چه چیزهایی می‌گوید، شاید درباره‌ی یک اتفاق کوچک صحبت کند. آنچه بسیار با ارزش است، تجربه‌ی خوشایند صحبت کردن و تعامل بین شما و فرزندتان است. پاسخ این سؤالات به شما کمک می‌کند تا بفهمید زندگی فرزندتان چطور می‌گذرد و او به چه چیزهایی فکر می‌کند.